Rotterdam/Eemshaven/Vlissingen – In Nederland is vooral op regionale lijnen en in het noorden van het land, nog zo’n 780 km spoor dat niet is geëlektrificeerd. Dat betekent dat veel passagiers- en goederentreinen nog afhankelijk zijn van dieselmotoren. Dankzij Alstorm’s nieuwe waterstoftreinen kunnen passagiers en goederen op deze regionale lijnen nu vervangen worden door waterstoftreinen die minder CO2-uitstoten en de lucht vervuilen.
800 woorden, 4 minuten
Waterstoftreinen bieden een veelbelovend alternatief: ze zijn milieuvriendelijk, produceren geen schadelijke emissies en kunnen op den duur goedkoper zijn door lagere operationele kosten en subsidies voor groene energie.
Hoe werken waterstoftreinen en wat zijn de voordelen?
Waterstoftreinen gebruiken brandstofcellen om waterstof om te zetten in elektriciteit, waarbij alleen waterdamp als bijproduct vrijkomt. Dit maakt ze emissievrij en ideaal voor lijnen zonder bovenleidingen of daar waar ze niet wenselijk zijn. Voor groot militairtransport bijvoorbeeld zijn bovenleidingen en de daarmee samenhangende palen aan weerszijden van het spoor meer een last dan een zegen! Voor passagierstreinen betekent dit stillere, schonere ritten met een bereik van honderden kilometers op één tank.
De voordelen zijn talloos:
- Milieuvriendelijk: Geen CO2-uitstoot, wat bijdraagt aan Nederland’s klimaatdoelen voor 2030 en 2050.
- Goedkoop op lange termijn: Hoewel de initiële investering hoger is, dalen de kosten door schaalvoordelen en subsidies. Groene waterstofproductie wordt goedkoper met hernieuwbare energiebronnen zoals wind- en zonne-energie.
- Flexibiliteit: Geen behoefte aan dure elektrificatie van sporen, wat miljarden euro’s bespaart.
In Nederland, waar ongeveer driekwart van het spoor is geëlektrificeerd. 2.265 km wel vs 778 km niet geëlektrificeerd, kunnen waterstoftreinen regionale lijnen zoals in Groningen en Friesland revitaliseren, en vrachtvervoer vanuit havens efficiënter maken.
Treinen die al op Waterstof Rijden
Wereldwijd zijn er al meerdere waterstoftreinen in operationele dienst of in geavanceerde testfases.
Passagierstreinen
De focus ligt vooralsnog op passagierstreinen:
- Alstom Coradia iLint: Dit is ’s werelds eerste volledig operationele waterstof passagierstrein. In Duitsland rijdt een vloot sinds 2018 op regionale lijnen, met een bereik van tot 1.000 km per tank. In 2022 reed een exemplaar 1.175 km zonder bijtanken. De trein is ook getest in Oostenrijk, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, en wordt commercieel gebruikt in Duitsland sinds 2022. In Nederland onderging de Coradia iLint succesvolle tests in 2020 op de lijn tussen Groningen en Leeuwarden, waar hij bewees geschikt te zijn voor het Nederlandse spoor.
- Talgo Vittal-One (Spanje): Spanje introduceerde in 2024 ’s werelds eerste hogesnelheids-waterstof passagierstrein, ontworpen voor snelheden tot 330 km/u.
- Rest van de wereld: Ook in India en Korea worden deze treinen ingezet.
Goederentreinen
Goederentreinen op waterstof zijn nog minder vergevorderd, maar er zijn veelbelovende ontwikkelingen:
- Alstom: Nestlé Water Frankrijk gaat de eerste Alstom waterstof-vrachttrein exploiteren op routes van haar fabriek in de Vosges (Noord-Frankrijk) naar distributie centers in Arles (600 km) en Montreuil-Bellay (760 km)
- CSX Hydrogen Locomotief (VS): In 2024 onthulde CSX de eerste hydrogen-powered locomotief voor vrachtvervoer, in samenwerking met CPKC, gericht op duurzame freight.
- Wabtec Freight Engine: Dit bedrijf ontwikkelt een locomotief die op waterstof en diesel draait, met tests gepland voor 2025, om emissies in de VS te reduceren.
In Nederland zijn er nog geen operationele waterstoftreinen, maar pilots zoals met de Alstom passagierstreinen in Groningen tonen potentieel. Alhoewel een tender voor vier hydrogen passagierstreinen eerder in Groningen mislukte door gebrek aan biedingen hoopt Arriva vanaf 2027 toch de eerste waterstoftrein in dienst te kunnen nemen. Nu rijden de 18 Arriva Wink treinen sinds 2021 en sinds 2025 rijden alle 50 Arriva GTW treinen in Groningen en Friesland al op Hydrotreated Vegetable Oil. Deze HVO brandstof is al 90% schoner dan normale diesel.
Locaties in Nederland
De sleutel tot succesvolle inzet van waterstoftreinen ligt bij bestaande waterstofinfrastructuur, zoals productie-installaties, pijpleidingen en tankstations. Nederland bouwt aan een nationaal hydrogen netwerk via Gasunie, met doelen van 500 MW elektrolysecapaciteit in 2025 en 4 GW in 2030. Bouw is gestart in Rotterdam, en het netwerk verbindt industriële clusters.
De beste locaties voor stationering zijn dan ook:
- Groningen (Eemshaven): Dit is Nederland’s ‘hydrogen valley’, met groene waterstofproductie uit windenergie. Ideaal voor regionale passagierstreinen op niet-geëlektrificeerde lijnen zoals Groningen-Leeuwarden.
- Rotterdam (Maasvlakte): Europa’s hydrogen hub met pijpleidingen en importfaciliteiten. Perfect voor goederentreinen die vracht vervoeren vanuit de haven naar het achterland naar België, Duitsland of verder.
- Vlissingen (Havengebied): De waterstoffabriek VoltH2 in Vlissingen is al bijna klaar en vanaf 2027 zal de eerste waterstof daar geproduceerd worden. De haven heeft veel spoor zonder bovenleiding en ook de nieuwe passagiers- en goederenlijn van Woensdrecht naar Antwerpen kan dan zonder dure bovenleiding worden gerealiseerd.
Groene Spoorweg
Waterstoftreinen kunnen het Nederlandse spoor transformeren door goedkoop, milieuvriendelijk transport te bieden op niet-geëlektrificeerde lijnen. Met bewezen modellen zoals de Coradia iLint en groeiende infrastructuur in Groningen en Rotterdam, staat Nederland klaar om te leiden in Europa. Overheidssubsidies en internationale samenwerking zullen de adoptie versnellen, ondanks uitdagingen zoals kosten en vertragingen. Door te investeren in deze technologie, wordt Nederland een voorbeeld van duurzame mobiliteit.