Den Haag – Tien jaar geleden namen werknemers en werkgevers in de bouw- en infrasector gezamenlijk het initiatief om schijnconstructies en misstanden aan te pakken. Hun voorstel: een digitale identiteitspas voor iedereen die op de bouwplaats werkt.
577 woorden – 3 minuten
Op een gemiddelde bouwlocatie – van het bouwrijp maken tot de oplevering – zijn vaak honderden mensen actief, uit tientallen verschillende cao’ en bedrijven. Denk aan grondwerkers, tegelzetters, elektriciens, kraanmachinisten, dakdekkers en glaszetters. Ze werken als zzp’er, in loondienst of soms zwart, en worden via allerlei soms constructies ingehuurd en heel vaak weet men van elkaar niet over de juiste opleiding, certificaten en ervaring voor de werkzaamheden die hij of zij moet uitvoeren. Met de digitale ID-pas zou elke werknemer zich moeten identificeren bij aankomst op de bouwplaats en zou men ter plekke kunnen vaststellen of iemand gekwalificeerd is.
Slachtoffers
En dat is nodig want bouwsector kent het hoogste aantal dodelijke slachtoffers van alle sectoren in Nederland: zo’n 15 tot 20 doden en meer dan 1.000 gewonden per jaar. Ook de maritieme sector heeft te kampen met een hoog aantal slachtoffers. Tenslotte wordt er zowel in de haven als ook in de bouw vaak gewerkt met zwaar materieel, gevaarlijk gereedschap, onder wisselende weersomstandigheden en in steeds veranderende teams. Arbeidsmigranten vormen zowel op de bouwplaats als ook in haven een extra risicogroep. Door taalbarrières ontstaan sneller misverstanden en ongelukken. Zo melde de Onderzoeksraad voor Veiligheid in september dat arbeidsmigranten tot 5 keer vaker betrokken zijn bij incidenten. En als er iets misgaat, is het vaak onduidelijk wie verantwoordelijk is en of de betrokkenen voldoende ervaring hadden.
Drank en Drugsgebruik
Een digitale ID pas kan ook helpen om drank en drugsgebruik op de werkvloer succesvol tegen te gaan. Zo schat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de kosten voor werkgevers door verzuim en productieverlies door alcoholgebruik op 1,3 miljard euro per jaar. Wij melden eerder al dat het Openbaar Ministerie inzake de laatste drie dodelijke slachtoffers bij C. Steinweg Handelsveem dit jaar het drank- en drugsmisbruik bij vooral veel arbeidsmigranten als een mogelijke doodsoorzaak ziet. Zie ook ons bericht van 30 september jl op www.havennieuws.nl/drank-en-drugs-op-c-steinweg-handelsveem/
Bezwaren
Vakbonden geven aan dat sommige werkgevers en zzp’ers zich verzetten tegen de digitale pas, uit vrees dat schijnzelfstandigheid aan het licht komt – een constructie waar sinds dit jaar strenger tegen wordt opgetreden. Demissionair minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Mariëlle Paul noemt de verplichte ID-pas “niet proportioneel”. Ze wijst op de privacyrisico’s van een centrale database met persoonlijke gegevens, die onder de AVG sinds 2018 aan strikte regels is gebonden. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Paul dat inchecken op de bouwplaats niet betekent dat degene die het werk uiteindelijk uitvoert daartoe ook is gekwalificeerd.
Tegen zulke logica is natuurlijk geen kruid gewassen. Het zou immers betekenen dat nu ook snelheidsovertreders niet meer beboet hoeven te worden, omdat je volgens haar redenatie niet zeker weet wie er achter het stuur zit. Wat de minister betreft zou men beter een systeem kunnen opzetten op basis van vrijwilligheid.
Wat zijn de gevolgen?
Vakbonden, Aannemersfederatie Nederland en Bouwend Nederland blijven voorstander van het ID-systeem. Zij vinden dat het bij wet geregeld moet worden en niet alleen onder cao-afspraken, zodat het systeem verplicht wordt voor álle bedrijven en werkenden waaronder ook de zzp’ers.
Zonder wettelijke basis – redeneert men – blijft de sector kwetsbaar voor slechte arbeidsomstandigheden, onderbetaling en uitbuiting. Dat heeft directe gevolgen voor de voortgang van woningbouw, verduurzaming van vastgoed, de energietransitie en het onderhoud van infrastructuur.